ريخت شناسي و نحوه سازمان يافتگي، جهت سازمان يافتگي و انسجام بافت، ارزش هاي شکلي، قابليت هاي ريخت شناسي بافت و الگوي ساختار شکلي شهر، زمينه هاي تشخيص و تحليل مورفولوژي شهر است. مورفولوژي يا شكل‌شناسي بافت، نحوه ساماندهي قطعات در كنار هم، ابعاد و تناسبات آنها، ميزان ريزدانگي و نحوه تكرار قطعات در كنار هم و در نهايت شكل‌گيري بافت را دربرمي گيرد. نحوه سازماندهي عناصر فضايي باز در كنار هم، مانند خيابان‌ها، گره‌ها، مراكز محله ها و فضاهاي باز عمومي مانند پارك نيز بخش ديگر از زمينه هاي تشخيص مورفولوژي بافت است. مورفولوژي به رابطه بين بناها و فضاي باز پيرامون آنها مي پردازد که به عنوان مكمل يكديگر، در مجموع، واحدهاي برهم كنش فضا را مي‌سازند. شناسايي انتظام فضاهاي پر و خالي رابطه‌اي تنگاتنگ با مورفولوژي داشته و به کمک دستاوردهاي آن، شناسايي مورفولوژي بافت انجام مي گيرد.
- براي تشخيص انعطاف‌پذيري و نفوذپذيري بافت و هويت كالبدي در كنار ساير اسناد، به شناخت مورفولوژي بافت نياز است، زيرا زماني كه دانه‌بندي در تركيب با كاربري زمين و مسيرهاي حمل و نقل تلفيق مي‌شود، به ويژه از ديد كالبد و فعاليت، ويژگي‌هاي كيفي بافت را مشخص مي‌سازد. بررسی بافت ریزدانه در شهر حاکی از غلبه بالای ریزدانگی در مناطق 10، 17، 11، 14، 15 و 16 است. همچنین کمترین میزان و سهم بافت ریزدانه پايين تر از 200 مترمربع در منطقه 22 وجود دارد.
در تشريح ويژگي هاي بافت فرسوده تهران، توجه به مؤلفه ريزدانگي (كه بيانگر متوسط مساحت قطعه زمين تفكيكي مسكوني است) نيز در خور تعمّق است. منطبق با خصيصه عام فرسودگي ، بخش مركزي تهران نيز به شدت بافتي ريزدانه و خرد شده دارد.

اين امر باعث شده است،كه علاوه بر مشكل نوسازي شهري،افزايش تراكم و در نتيجه ريسك بالاي خطر در اين محدوده ها رخ نماید. اين موضوع حركت نوسازي در اين بافت ها را به شدت كند کرده و هرگونه مداخله را نيازمند مشاركت و همراهي گروه هاي ساكن ساخته است.
مناطق مركزي تهران بيش از 70 درصد ريزدانگي در قطعات مسكوني دارند كه در بافت هاي محدودتر، اين ضريب به 90 درصد هم می رسد. بر خلاف محدوده مركزي و جنوبي شهر‏، نيمه شمالي از قطعات تفكيكي بسيار گسترده تري دارد و به عنوان نمونه در مناطق 1، 2، 5 و 22 اين نسبت به كمتر از 5 درصد مي رسد. در اين ميان منطقه 21 نوعی استثنا تلقي مي شود كه دليل كاهش نسبت ريز دانگي به عرصه هاي بزرگ تفكيكي در آن بر مي گردد؛ ضمن اينكه در اين منطقه نيز برخي اجتماعات ريزدانه به ويژه در حاشيه مناطق صنعتي نيز مشاهده می شود.